Merkez Bankası Lideri Kavcıoğlu’ndan faiz ve enflasyon açıklaması
12 min read
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Şahap Kavcıoğlu, TRT Haber’in canlı yayınına konuk olarak gündeme ait soruları yanıtladı.
TCMB Lideri Kavcıoğlu, “Dünyada 2022’nin başından bu yana rezervi artan tek merkez bankası TCMB’dir. Bugün TCMB artık her gün rezerve katkı yapan, çeşitli kaynaklardan rezerv sağlayan bir merkez bankası haline geldi” halinde konuştu. Şu ana kadar 500’ün üzerinde firmanın yatırım kredisi kullandığını belirten Kavcıoğlu, “Bu kredilerle şu an 62 vilayette yatırım yapıldı. 81 ile yaydığımızda hedefimize ulaşacağız” sözünü kullandı.
“NET HATA-NOKSANIN BİRÇOK NEDENİ VAR ANCAK BU SÖYLENDİĞİ BİÇİMİ İLE ALAKASI YOK”
Kavcıoğlu, “Türkiye’ye kaynağı bilinmeyen döviz girişi olmaz. Turizmin ağır yaşandığı bir ülkeyiz. Net hata-noksanın birçok nedeni var ancak bu söylendiği hali ile alakası yok” dedi.
Enflasyondaki düşüşün nasıl sağlanacağına yönelik soru üzerine Kavcıoğlu, enflasyonun Türkiye’nin de dünyanın da en değerli sıkıntılarının başında geldiğini belirtti. Kavcıoğlu, bugüne bakıldığında enflasyonu yükselten tüm sebeplerin geride kaldığını düşündüğünü söz ederek şunları kaydetti:
* “Zor bir periyottu, sıkıntı bir periyodu geride bıraktık. Bu süreç içerisinde enflasyon gerilemeye başladı, bu gerileme yalnızca uzun müddettir kullandığımız baz tesirinden değil, aldığımız önlemler, uyguladığımız siyasetlerin tesiriyle de baz tesiri dışında da enflasyondaki gerilemeyi daima birlikte göreceğiz.
* Bizim bu süreç içerisinde uyguladığımız siyasetlerde Merkez Bankasının, memleketler arası kuruluşların da bu süreçte bilhassa üzerinde durduğu bizim Bütünleşik Siyaset Çerçevemiz bu noktaya ve bu noktadan sonra da dediğimiz oranlara ve sürdürülebilir kalıcı fiyat istikrarını sağlayacağımız noktaya götüren bir siyaset çerçevesi oluşturduk.
* Liralaşma stratejisi dediğimiz bu Bütünleşik Siyaset Çerçevemiz içerisinde uyguladığımız faiz, makro ihtiyati önlemler, kur siyaseti, likidite ve rezerv siyaseti bilhassa son dönemde… Bunların hepsi bu Bütünleşik Siyaset Çerçevesi içerisinde uyguladığımız siyasetler ve enflasyonun da bundan sonraki devirde gerilemesinde kıymetli bir ivme sağlayacak.
* Zira Türkiye geçmiş devirde ne vakit ülkenin ilerlemeye dair bir gündemi olduğunda, döviz kuru spekülasyonlarıyla oluşan bu çarpık yapıyı liralaşma stratejisiyle sona erdiriyoruz. Güçlü bir yapı kuruyoruz. Münasebetiyle Türkiye’de döviz kuruna bağlı olarak oluşacak spekülatif yapıları inşallah sona erdiriyoruz.
ENFLASYON MESAJI
Enflasyon sayılarının açıklanmasından bu yana ‘Baz tesiriyle gerileme oldu” yorumlarına ait soru üzerine Kavcıoğlu, “Baz tesirinin çok büyük tesiri var alışılmış. Biliyorsunuz geçen yılki spekülatif kur ataklarından sonra bilhassa kur ataklarından sonra fiyatlarda bir maliyet oluştu. Kasım ayında nispeten lakin aralık ayında 13,5’lere varan, ocak ayında 11,8’e varan ve devamında yeniden mayıs ayına kadar kurun ve şubattan sonra da savaşın tesiriyle oluşan bir yüksek enflasyon. Bu sene natürel tarihî ortalamaya baktığımız vakit fiyat hareketlerinin çok hareketli olduğu devirler de dahil tarihi ortalamadaki enflasyon oranlarımız bu oranların çok çok altında.” cevabını verdi.
Kavcıoğlu, şunları söyledi:
* “Beklediğimiz tarihi ortalama yahut tarihî ortalamanın biraz üzerinde aralık ayını daha olumlu, daha uygun bekliyoruz. Yıl sonunu çok daha güzel bir noktada kapatacağız ve ocak sonrası şubatta hem baz tesiri hem de vurguladığımız, biraz evvel bahsettiğim yani enflasyonu yükselten tüm etkenlerin geride kaldığını söylerken bunun bilhassa Türkiye’de tarihi olarak enflasyonun artmasında içeride, dış etkenleri bıraktığımız vakit bilhassa kur artışları çok öne çıkıyor. İkincisi fiyat artışları natürel buna bağlı olarak. Zira kurdaki bir yüzde 10 artış, fiyatlarda yüzde 2 bir artış üzere bu türlü korelasyonlar var.
* Münasebetiyle kur artışı piyasada da bu türlü algılandığı için ondan sonra fiyat davranış bozuklukları dediğimiz önden yüklemeli fiyatlar üzere enflasyonun denetimin dışına çıkması kelam konusu ki geçtiğimiz yılda yaşadığımız lakin öncesinde de küreselde enflasyonun da bir sorun haline geldiğini göz arkası edemeyiz. Yani bizim ben vazifeye başladıktan sonra temmuz, ağustos aylarında, mesela Temmuz Enflasyon Raporu’nda da söz etmiştim. 10 yıllık fiyat artışlarının çok çok üzerinde aylık fiyat artışları başlamıştı. O vakit ne kur atağı vardı ne bir şey, o globalden. Salgın, birikmiş taleplerin oluşmaya başlaması, arz şokları, tedarik zincirlerindeki kahırlar, yani milletlerarası meseleler da fiyatlar üzerinde tesirli olmaya başlayınca dünya ile birlikte bizde de ister istemez bozulma oldu.
“FİNANSMAN MALİYETLERİNDE ÇOK DEĞERLİ BİR DÜŞÜŞ VAR”
TCMB Lideri Kavcıoğlu, “Yani şu an faiz artırımı, faiz indirimi noktasında da bizim bilhassa bu süreci makro ihtiyati önlemlerle bir noktaya getirmiş olmamız, faiz indirimleri ile birlikte kurun stabil bir biçimde bir istikrarda ki bu yaklaşık 1-2 aylık bir süreç değil, haziran-temmuzdan beri bu türlü çok stabil bir formda, hem kur hem faiz oranlarında hem de fiyatlarda bir istikrara oturdu. Bunun altyapısını da oluşturduğumuz için bunun bu biçimde gideceğini çok rahatlıkla söyleyebilirim” değerlendirmesini yaptı.
Kur beklentisinde değişiklik olup olmadığına yönelik soru üzerine Kavcıoğlu, “Bizim kurda yıl sonu gayemiz yok. Anketleri kastediyorsunuz. Merkez Bankası olarak bizim bir kur amacımız yok” karşılığını verdi.
Kavcıoğlu, aldıkları önlemlerin sonuçlarını görmeye başladıklarını anlatarak “Temmuzdan sonra bilhassa finansman maliyetlerinde çok değerli bir düşüş var. Bizim faiz indirimlerinin tesirini görmeye başladık.” sözlerini kullandı.
Üretim yapan firmaların finansman maliyetlerinde 15 puana yakın bir indirimin kelam konusu olduğunu vurgulayan Kavcıoğlu, şunları kaydetti:
* “Bunu yansıtan var, yansıtmayan var ancak artık bunu önemli biçimde bekliyoruz. Zira kıymetli bir finansman maliyeti düşüşü var. 15 puan, 20 puan, KOBİ’lerde bu 20-25 puana kadar çıkıyor ve kredi fiyatında da önemli bir artış var. Hasebiyle baz tesiri dışında beklentimizin biri bu. İkincisi liralaşma stratejimiz ile birlikte oluşturduğumuz biraz evvel saydığım arz-talep istikrarı fiyat istikrarını kalıcı ve daima sağlayacak makro ihtiyati önlemlerimiz, likidite ve rezerv idaremiz bunların hepsinin, bu süreci kalıcı olarak devam etmesini sağlayacak.”
“DÜŞÜŞÜ BEKLİYORUZ, ONUN DA BU AYDAN SONRA YANSIYACAĞINI DÜŞÜNÜYORUZ ”
Kavcıoğlu, kasım ayı enflasyonunun yüzde 2,88’inin yaklaşık yüzde 1,5’inin besinden geldiğine işaret ederek “Piyasada tartışmaları da biliyorsunuz. Burada baktığımız vakit uyguladığımız siyasetlerin sonucunu görmeye başlıyoruz. Güç dünyada hala zahmetli ve nereye gideceğini kestiremiyoruz lakin Türkiye’de hem sübvansiyonlar hem de Cumhurbaşkanımızın uyguladığı politikalar… Besinde da bunun yansımasını bekliyoruz. Güç bizim denetimimizde olmamasına karşın Türkiye bu ay prestijiyle hem fiyatlarda aşağı gelme noktasında hem de kullanım manasında hiçbir vakit arz zahmeti yaşamadı. Ödeme noktasında da hiçbir problem yaşamadık. Bu da rezervlerimizin gücünü gösteriyor.” dedi.
Gıda üzere birtakım kalemlerde gündemde tartışılan bahislerin olduğunu belirten Kavcıoğlu, “Merkez Bankası Para Siyaseti ve birtakım öbür bu konuştuğumuz ihtiyati önlemler, arz-talep istikrarı, faiz, zira orada da birebir faiz maliyeti 15-20 puan kadar geri geldi, 6-7 aydır. Münasebetiyle orada da birebir düşüşü bekliyoruz. Onun da bu aydan sonra yansıyacağını düşünüyoruz” diye konuştu.
“Gıdada da bir düşüş trendi mi öngörüyorsunuz?” formundaki soru üzerine Kavcıoğlu, “Tabii. Bu maliyetlerin hepsi orada da yansıyacak. Bizim faiz indirimi siyasetimizi dünyadan eleştiriyorlar lakin şu an ne kadar haklı bir noktaya geldiğimiz görülüyor inşallah ve gitgide de görülecek.” değerlendirmesinde bulundu.
FAİZ ORANLARI
Hem ABD Merkez Bankası (Fed) hem de Avrupa Merkez Bankası (ECB) faiz artırırken, TCMB’nin faiz oranlarında indirime gittiği konusundaki yorum ve kimin gerçek yaptığı sorusu üzerine Kavcıoğlu, dünyada artık uygulandığı yıllardan beri sonuç alınamamış bir politikayı konuştuklarını söyledi.
Türkiye’nin de bu politikayı uyguladığını, yüksek faizlerle enflasyonun düşürüldüğü geçmiş periyotlarda çok önemli cari açık verildiğini lisana getiren Kavcıoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
* “70 milyar dolara kadar cari açık verdiğimiz periyotlar ve bunların maliyeti bir sonraki yıllarda Türkiye’yi tekrar tıpkı sarmala sokuyor. Bu öteki gelişmekte olan ülkelerde de tıpkı. Hasebiyle biz bu delikten geçtik bir kez. Tıpkı şeyleri yaparak farklı sonuç almanız mümkün değil. Hasebiyle Türkiye’nin pandemi sonrasında bilhassa üretim potansiyelini sürdürebilmesi için yapması gereken üretim girdileri içerisindeki finansman maliyetlerini düşürmek. Finansman maliyetlerini düşürdüğünüzde bakın bizim Türkiye İktisat Modeli. İşte burada ayrıştığımız nokta Türkiye İktisat Modeli. Türkiye İktisat Modeli nedir? Yatırım, istihdam, üretim ve ihracat…”
Kavcıoğlu, şu değerlendirmelerde bulundu:
“2020’nin sonunda tekrar faiz artırım döngüsüne girdiğimizde çok farklı bir örnektir, 15 milyar dolar civarında para geldi. Gelen parayı da denetim etme talihiniz çok yok. Bana geldiğinde devlete gitmiş mi, TCMB’ye girmiş mi? Hayır. Bankalar alıyor, bireyler alıyor, münasebetiyle sizin denetiminiz dışında bir para. Onun için sıcak paranın geliş halini siz belirleyecek güçteyseniz bu kıymetli. Biz bütün paralara açığız. Yani portföye, bütün yabancı sermayeye açığız lakin artık kurallarını biz koyuyoruz.”
Kavcıoğlu, “Finansmana kolay erişim ve ucuz finansman hususlarının hangisinde badire yaşıyorsunuz?” formundaki soruya karşılık, hiçbirisinde dert yaşamadıklarını vurguladı.
‘Türkiye İktisat Modeli’nin yatırım, istihdam, üretim ve ihracat için ortaya konulduğunu anlatan Kavcıoğlu, “Hatırlarsanız ben temmuz enflasyon raporunda, 2021’de şimdi faiz indirimlerine başlamamışken, ‘yeni ekonomik modelimizde artık faiz artırarak değil kalıcı ve sürdürülebilir fiyat istikrarını sağlayabilmemiz için cari fazla verecek bir ekonomiyi sağlamamız gerekiyor’ demiştim. O günlerde de cari fazla vererek geldik.” diye konuştu.
“TÜM FAİZ ORANLARI ARTIK BİRBİRİNE YAKINSAMIŞ DURUMDA”
TCMB Lideri Kavcıoğlu, 2016’dan 2022’nin başına kadar 1,2 trilyon lira kredi kullandırıldığını belirterek, “2022’nin 10. ayının sonu prestijiyle 1,5 trilyon lira kredi kullandırmışız. Yani 2016’dan 2022’ye kadar kullandırdığımız krediden daha fazla krediyi kullandırmışız. Bu çok kıymetli.” tabirini kullandı.
Kredi maliyetlerinde yaşanan düşüşlere işaret eden Kavcıoğlu, şu bilgileri verdi:
* “Tüm faiz oranları; devletin borçlanma faizi, Hazinenin borçlanma faizi, piyasa faizi ve siyaset faizi artık birbirine yakınsamış durumda. Türkiye’de faiz indirimine gittikten sonra bizim yeni liralaşma strateji içerisinde siyaset setimizi biraz evvel söyledim. Bütünleşik siyaset çerçevesi içerisinde bunu zati biz deklare ettik. Bu yılki Para Siyaseti Heyeti metninde bunların hepsinin ayrıntılı yol haritasını açıklayacağız. Yani, ‘faiz inmedi, bunu bu türlü yapalım, faiz insin’ halinde değil. Bu esasen baştan beri dünyanın bütün ülkelerinin uyguladığı bir şey. Japonya’ya, İngiltere’ye, Amerika’ya, Almanya’ya bakın. Dünyanın hangi ülkesine bakarsanız onların da bu makroihtiyati önlemlerle bu siyasetleri uyguladığını görürsünüz. Bizim eksikliğimiz buydu.”
Kavcıoğlu, makroihtiyari önlemleri vatandaşın ve piyasanın lehine aldıklarını, bu kararları almamaları halinde sürecin kendilerini öbür yerlere götürebileceğini belirtti.
“KOBİ’LERE, YATIRIM YAPACAKLARA VE İHRACATÇILARA KREDİDE HİÇBİR ÖNLEM YOK”
Şahap Kavcıoğlu, kredilerin nereye gittiğine dair bir soru üzerine, faizleri indirerek, üretimi artıracak ve cari fazlayı sağlayacak siyasetleri uygulayacaklarını, bu hususta odunlarının olmadığını söyledi.
Kredilerin hakikat yere gitmesi için vakit zaman kelamlı yönlendirmeler, bazen de makroihtiyati önlemler aldıklarını anlatan Kavcıoğlu, bankalarla bu alanda sık sık görüşmeler yaptıklarını bildirdi.
Kavcıoğlu, kredilerin çok da yanlışsız yerlere gitmediğini tespit ettiklerini kaydederek, “Ondan sonra haziran ve temmuz ayında makroihtiyati önlemleri uygulamaya başladık. Buradaki maksat kredileri kısmak değil, kredilerin selektif olarak gayeli kredi noktasında uygulanması. İstediğimiz yere, maksatlı bir şekilde… Zira ben faizi düşürmüşüm. Düşük faizle alınan ve dövize, stoka giden bir paranın ülke iktisadına o kadar da bir katkısı olmadığını esasen yaşadık. Dövize gittiğinde daha da eza yaşadık.” diye konuştu.
Ucuz bulunan paranın daha fazla stoka gitmesinin vakit zaman dert yaşatabileceğinden bahseden Kavcıoğlu, şu anda yurt dışında ham husus ve orta malı fiyatları ile navlun fiyatlarında düşüş yaşandığını bildirdi.
Kavcıoğlu, düşüşlerin bu nedenle gecikmeli olarak fiyatlara yansıdığını kaydederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Normalde bunların çabucak fiyatlara yansıması lazım fakat siz yüksek maliyetlerle stok yaptığınızda, üretim yerine dövizde kalayım, döviz artacak biçiminde eski alışkanlıklarla hareket ettiğinizde fiyata yansıması gecikti. Artık biz ne yaptık? Makroihtiyati önlemlerle, finansmana gereksinimi olmayan firmaların düşük faizli kredilerden yararlanma bahtını zayıflattık. Bankalara muhakkak limitler koyduk. ‘Kendi müşterini kendin seç, ona nazaran bu kredileri ver’… Öbür taraftan KOBİ’lere hiçbir kısıtlama yok. Hiçbir ihtiyati önlem yok. Bütün bankalar için geçerli. Yatırım kredilerinde hiçbir kısıtlama yok. Yatırım yapacak kim olursa olsun. Zati Merkez Bankasının Sayın Cumhurbaşkanımızın açıkladığı düşük faizli, şu an 7’ye kadar faiz geliyor, 2 yıl ödemesiz 10 yıl. İthal ikamesi, ihracat ve teknolojik yatırımlara tartı veriyoruz. İhracatçılara da hiçbir kısıtlama yok makroihtiyati önlemlerde.”
“MALİYETLER DAHA DA AŞAĞIYA GELECEK”
TCMB Lideri Kavcıoğlu, şu anda büyük firmaların birçoklarının tahvil ihraç ederek finansman sağlamaya başladığını belirterek, şu sözleri kullandı:
* “Doğru biçim bu. Dünyada da bütün firmalar, bilhassa büyük firmalar sermaye piyasasını kullanarak kendilerine daha uzun vadeli ve daha ucuz finansman sağlarlar. Yurt içinden, yurt dışından… Şu an Türkiye’de liste bayağı uzun. Geçen yeniden yatırım yapan bir firmamız 200 milyon avro yurt dışından tahvil ihraç ederek para getirdi. Münasebetiyle amaçladığımız şeyleri takip ediyoruz, uyguluyoruz.
* Uygulanmasını da takip ederek yönlendiriyoruz. Doğrusu bu. Süreç içerisinde bunun müddeti de vadesi de artacak. Maliyetler daha da aşağıya gelecek. Faiz indirimlerimiz ve makroihtiyati önlemlerle bir arada şu anda siyaset faizi çok âlâ bir noktada olduğu için bu firmaların bazen bizim bir tık üzerimizde sermaye piyasası yoluyla borçlanması kelam konusu.”
Kavcıoğlu, kamu bankaları ile özel bankaların faiz oranları ortasındaki makasın daralıp daralmadığına ait bir soruya karşılık, makroihtiyati önlemler almaya başladıktan sonra yatırım ve ihracat kredilerinin toplam krediler içerisindeki hissesinin yüzde 28’den fazla arttığını söyledi.
KOBİ’lerin kullandığı kredilerin 7 kat arttığını anlatan Kavcıoğlu, “Geçen yılın tamamında KOBİ’lere kullandıran kredinin 1,5 katı yalnızca eylül ayında kullandırıldı. Hasebiyle hem firma sayısında hem de ölçü olarak çok kıymetli bir artış var.” diye konuştu.
Kavcıoğlu, yatırıma ve üretime gitmeyen kredilerde bir sakinlik olduğunu söz ederek, “Ancak selektif kredilerde fevkalade bir artış var. İstediğimiz de bu. Üretimi de ihracatı da artıracak, ithal ikamesiyle ithalatımızı azaltıp cari fazla vermemizi sağlayacak kredi yapısı bu. Şu an bunu da esasen gelişmelerden görüyoruz.” açıklamasında bulundu. AA
